Tiêu chảy là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến nhất, có thể xảy ra ở mọi độ tuổi và gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Mặc dù hầu hết các trường hợp tiêu chảy đều không nghiêm trọng, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, chúng có thể dẫn đến mất nước, suy kiệt và các biến chứng nguy hiểm khác.
Vậy nguyên nhân nào gây ra tiêu chảy, làm sao để phòng tránh và điều trị mà không cần dùng đến thuốc? Hãy cùng PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật, trưởng khoa tiêu hóa của BVQY 103 – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
-
Rối loạn đại tiện – dấu hiệu cảnh báo hội chứng ruột kích thích
-
Nhiễm khuẩn đường ruột: dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị
Tiêu chảy là gì?
Tiêu chảy được định nghĩa là tình trạng đi ngoài phân lỏng hoặc nước nhiều hơn 3 lần trong một ngày. Tiêu chảy có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, thậm chí lâu hơn nếu do bệnh lý mạn tính.
Có hai loại tiêu chảy phổ biến:
- Tiêu chảy cấp tính: Xảy ra đột ngột và thường kéo dài dưới 2 tuần.
- Tiêu chảy mạn tính: Kéo dài trên 4 tuần, thường liên quan đến các bệnh lý đường ruột như hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh Crohn, viêm loét đại tràng,…
Nguyên nhân gây tiêu chảy thường gặp
Nhiễm khuẩn đường ruột
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển. Vi khuẩn (E.coli, Salmonella, Shigella), virus (Rotavirus, Norovirus) hoặc ký sinh trùng (Giardia lamblia) có thể xâm nhập qua thực phẩm hoặc nước uống không đảm bảo vệ sinh.
Thực phẩm không phù hợp
Ăn phải thức ăn ôi thiu, đồ ăn lạ, hoặc các chất gây kích ứng như rượu bia, cà phê, thực phẩm cay nóng cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy.
Không dung nạp thực phẩm
Một số người không thể tiêu hóa được lactose (đường có trong sữa) hoặc gluten (trong lúa mì), gây ra tiêu chảy sau khi ăn các loại thực phẩm này.
Căng thẳng và lo âu
Yếu tố tâm lý có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nhu động ruột, gây ra tiêu chảy chức năng – thường gặp ở người mắc hội chứng ruột kích thích.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số loại kháng sinh, thuốc nhuận tràng hoặc điều trị ung thư có thể gây rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy do ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột.
Những biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị đúng cách
Tiêu chảy, đặc biệt ở trẻ em và người cao tuổi, có thể nhanh chóng dẫn đến:
- Mất nước và điện giải: Gây mệt mỏi, chuột rút, hạ huyết áp, thậm chí sốc.
- Suy dinh dưỡng: Do hấp thu kém các chất dinh dưỡng cần thiết.
- Nhiễm trùng lan rộng: Trong trường hợp tiêu chảy do vi khuẩn mạnh hoặc miễn dịch yếu.
Phòng tránh tiêu chảy hiệu quả
Để phòng ngừa tiêu chảy, cần xây dựng lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh:
Đảm bảo an toàn thực phẩm
- Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm chưa được nấu kỹ.
- Rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Bảo quản thực phẩm đúng cách, tránh để quá lâu ngoài môi trường.
Lựa chọn thực phẩm phù hợp
- Tránh ăn đồ ăn nhanh, cay nóng, chiên rán nhiều dầu mỡ.
- Hạn chế thực phẩm lên men hoặc chứa lactose nếu cơ thể không dung nạp.
- Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây để hỗ trợ hệ tiêu hóa.
Tăng cường miễn dịch đường ruột
Bổ sung probiotics (lợi khuẩn) từ sữa chua, kim chi, kombucha hoặc các chế phẩm sinh học giúp cân bằng hệ vi sinh và ngăn ngừa tiêu chảy.
Kiểm soát stress
Duy trì tâm lý thoải mái, luyện tập thể thao nhẹ nhàng như yoga, thiền, đi bộ để giảm căng thẳng – một nguyên nhân tiềm ẩn của tiêu chảy chức năng.
Cách điều trị tiêu chảy không dùng thuốc
Trong nhiều trường hợp nhẹ, tiêu chảy có thể được kiểm soát hiệu quả mà không cần dùng thuốc. Dưới đây là những phương pháp tự nhiên và an toàn:
Bù nước và điện giải
Mất nước là biến chứng thường gặp nhất của tiêu chảy. Hãy:
- Uống nhiều nước lọc.
- Dùng nước oresol (nước điện giải) pha theo đúng hướng dẫn để bù chất lỏng và muối khoáng.
- Dùng nước dừa, nước cháo loãng hoặc súp để bổ sung năng lượng nhẹ nhàng.
Trà gừng: Gừng có tính ấm, giúp giảm co thắt đường ruột và làm ấm bụng.
Ăn uống nhẹ nhàng, dễ tiêu
Trong 1-2 ngày đầu:
- Tránh ăn các thực phẩm khó tiêu như thịt đỏ, đồ chiên rán, sữa.
- Ưu tiên ăn cháo, cơm trắng, chuối chín, bánh mì nướng, khoai tây luộc – những thực phẩm giúp làm dịu dạ dày.
Sử dụng các bài thuốc dân gian
Một số bài thuốc dân gian có thể giúp giảm triệu chứng tiêu chảy:
- Trà gừng: Gừng có tính ấm, giúp giảm co thắt đường ruột và làm ấm bụng.
- Lá ổi: Rửa sạch, đun lấy nước uống giúp làm se niêm mạc ruột.
- Nước vỏ lựu: Có tác dụng kháng khuẩn nhẹ, giúp giảm tiêu chảy.
Nghỉ ngơi đầy đủ
Cơ thể cần thời gian để hồi phục. Tránh vận động mạnh, ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đến cơ sở y tế nếu:
- Tiêu chảy kéo dài trên 3 ngày không cải thiện.
- Có máu trong phân hoặc phân màu đen.
- Sốt cao, nôn mửa liên tục.
- Dấu hiệu mất nước nặng: khát nhiều, da khô, tiểu ít.
Tiêu chảy là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh và điều trị hiệu quả mà không cần đến thuốc nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân và chăm sóc đúng cách. Thực hiện lối sống lành mạnh, ăn uống sạch sẽ, bổ sung lợi khuẩn và giữ cho cơ thể khỏe mạnh chính là chìa khóa để đẩy lùi các vấn đề về tiêu hóa, trong đó có tiêu chảy.
Thay vì chỉ phụ thuộc vào thuốc tây ngắn hạn, hãy để IBS Tuệ Tĩnh đồng hành trong quá trình hồi phục tiêu hóa của bạn – từng bước cải thiện, từng ngày nhẹ bụng hơn.IBS Tuệ Tĩnh – giải pháp từ thảo dược giúp bạn yên tâm ăn uống, sống khỏe mỗi ngày mà không còn lo lắng bởi những triệu chứng khó chịu do IBS hoặc viêm đại tràng gây ra.Sản phẩm đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành trên toàn quốc, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn và hiệu quả trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa.
Liên hệ ngay hotline miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để nhận tư vấn và đặt hàng!
