Trong hệ tiêu hóa, acid dịch vị đóng vai trò quan trọng như một “trợ thủ đắc lực” giúp dạ dày nghiền nát, phân giải thức ăn và bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn có hại. Tuy nhiên, khi lượng acid này mất cân bằng – quá nhiều hoặc quá ít – cơ thể sẽ gặp phải không ít rắc rối về tiêu hóa, thậm chí kéo theo nhiều bệnh lý nghiêm trọng.
Vậy acid dịch vị thực chất là gì, có vai trò ra sao và khi nào chúng ta cần kiểm soát nó? Hãy cùng chuyên gia tiêu hóa PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
-
Thức ăn bao lâu thì tiêu hóa hết? Kiến thức cần biết để ăn uống khoa học
-
Niêm mạc dạ dày là gì? cấu tạo và chức năng bảo vệ hệ tiêu hóa
-
Tức giận làm hại dạ dày như thế nào? Câu trả lời khiến bạn phải suy nghĩ
Acid dịch vị là gì?
Acid dịch vị là một dung dịch có tính acid mạnh, được tiết ra từ các tế bào viền của niêm mạc dạ dày. Thành phần chính của nó là acid hydrochloric (HCl) với độ pH dao động khoảng 1,5 – 3,5, đủ để phân hủy thức ăn và tiêu diệt phần lớn vi sinh vật xâm nhập cùng thực phẩm.
Ngoài HCl, dịch vị dạ dày còn chứa:
- Pepsinogen (tiền chất của men pepsin, được hoạt hóa nhờ HCl).
- Chất nhầy (mucus) giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi sự ăn mòn của acid.
- Yếu tố nội tại (Intrinsic factor) hỗ trợ hấp thu vitamin B12.
- Tất cả kết hợp tạo nên môi trường lý tưởng để dạ dày vừa tiêu hóa vừa tự bảo vệ mình.
Vai trò của acid dịch vị với hệ tiêu hóa
Acid dịch vị giống như “chìa khóa” mở đầu cho quá trình tiêu hóa ở dạ dày. Cụ thể, nó đảm nhiệm những vai trò quan trọng sau:
Hỗ trợ tiêu hóa thức ăn
Acid dịch vị giúp:
- Làm biến tính protein trong thức ăn, khiến chúng dễ bị phân cắt hơn.
- Hoạt hóa pepsinogen thành pepsin – enzyme tiêu hóa protein mạnh mẽ.
- Kích thích dạ dày co bóp, nghiền nhỏ thức ăn trước khi chuyển xuống ruột non.
Bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và ký sinh trùng
- Môi trường acid mạnh trong dạ dày có thể tiêu diệt hầu hết vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng theo thức ăn, nhờ đó giảm nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột.
Hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng
- Acid dịch vị giúp cơ thể hấp thu một số chất dinh dưỡng quan trọng, như:
- Sắt (Fe2+), cần cho quá trình tạo máu.
- Canxi, kẽm, magie – khoáng chất thiết yếu cho xương, miễn dịch và chuyển hóa.
- Vitamin B12 – nhờ yếu tố nội tại có trong dịch vị.
Điều hòa hoạt động tiêu hóa
- Acid dịch vị còn kích thích dạ dày tiết hormone gastrin, từ đó điều hòa sự co bóp và tiết dịch tiêu hóa. Đây là bước chuẩn bị quan trọng cho hoạt động của ruột non.
Khi acid dịch vị mất cân bằng: Quá nhiều hoặc quá ít
Nếu lượng acid dịch vị ở mức vừa phải, tiêu hóa sẽ diễn ra thuận lợi. Nhưng khi acid tiết ra quá nhiều hoặc quá ít, cơ thể sẽ nhanh chóng “lên tiếng”.
Acid dịch vị quá nhiều
Tình trạng này thường gắn liền với bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng, trào ngược dạ dày – thực quản.
Triệu chứng điển hình:
- Ợ chua, ợ nóng, nóng rát thượng vị.
- Buồn nôn, nôn ra dịch chua.
- Đau bụng sau ăn, đặc biệt khi ăn cay nóng, chua, nhiều dầu mỡ.
- Hơi thở có mùi chua.
- Nếu không kiểm soát kịp thời, acid dư thừa có thể ăn mòn niêm mạc, gây loét, chảy máu, thậm chí thủng dạ dày.
Acid dịch vị quá ít
Ít acid hơn bình thường cũng gây ra nhiều rắc rối. Khi dạ dày không đủ acid:
- Thức ăn khó được phân giải, dễ đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu.
- Giảm hấp thu vitamin và khoáng chất, dẫn đến thiếu máu, loãng xương.
- Tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột do vi khuẩn không bị tiêu diệt ở dạ dày.
- Điều này thường gặp ở người lớn tuổi, người dùng thuốc kháng acid kéo dài hoặc bệnh nhân suy nhược, stress lâu ngày.
Khi nào cần kiểm soát acid dịch vị?
Kiểm soát acid dịch vị không chỉ áp dụng với người bị trào ngược, viêm loét dạ dày mà còn cần thiết trong các trường hợp sau:
- Triệu chứng kéo dài: Ợ nóng, đau thượng vị, buồn nôn, khó tiêu nhiều ngày không dứt.
- Sử dụng thuốc thường xuyên: Một số thuốc (NSAID, corticoid) có thể làm tăng tiết acid và gây loét.
- Người có bệnh mạn tính: Như viêm dạ dày, hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm đại tràng.
- Người lớn tuổi: Dễ thiếu acid dạ dày, ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng.
- Việc kiểm soát acid dịch vị cần cá thể hóa, nghĩa là không phải lúc nào cũng giảm acid, mà đôi khi lại cần bổ sung hỗ trợ tiêu hóa nếu acid quá thấp.
Cách điều hòa và kiểm soát acid dịch vị
Thay đổi lối sống và chế độ ăn
- Ăn uống điều độ, chia nhỏ bữa, tránh ăn quá no.
- Hạn chế đồ chua, cay, rượu bia, cà phê.
- Ăn nhiều rau xanh, thực phẩm giàu chất xơ hòa tan để hỗ trợ tiêu hóa.
- Tránh nằm ngay sau khi ăn, nên nghỉ ngơi 30 phút trước khi nằm.
- Quản lý căng thẳng, ngủ đủ giấc.
Sử dụng thuốc khi cần thiết
- Thuốc ức chế tiết acid (như PPI, H2 blocker) trong trường hợp thừa acid.
- Men tiêu hóa, bổ sung HCl cho trường hợp thiếu acid.
- Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày để hạn chế tổn thương.
Bổ sung probiotics và thảo dược hỗ trợ
- Probiotics giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa do acid dịch vị bất thường.
- Một số thảo dược (cam thảo, nghệ, bạch truật, trần bì) đã được y học cổ truyền ứng dụng từ lâu để hỗ trợ dạ dày, giảm viêm và ổn định dịch vị.
IBS Tuệ Tĩnh – Giải pháp hỗ trợ ổn định tiêu hóa từ thảo dược
Người gặp vấn đề về acid dịch vị thường kéo theo rối loạn tiêu hóa, hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng. Đây là lúc nên tìm đến các giải pháp an toàn, lâu dài từ thảo dược.
IBS Tuệ Tĩnh là sản phẩm được nghiên cứu dựa trên bài thuốc y học cổ truyền, kết hợp cùng công nghệ hiện đại, giúp:
- Hỗ trợ giảm đau bụng, đầy hơi, rối loạn đại tiện.
- Ổn định nhu động ruột, giảm tái phát các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích.
- Bảo vệ niêm mạc ruột, cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
Nhờ nguồn gốc từ thảo dược, IBS Tuệ Tĩnh an toàn khi dùng lâu dài, phù hợp với người có dạ dày nhạy cảm hoặc gặp vấn đề về acid dịch vị.
Acid dịch vị là yếu tố không thể thiếu cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Nó giúp phân giải thức ăn, hấp thu dinh dưỡng và bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn. Tuy nhiên, sự mất cân bằng acid – dù thừa hay thiếu – đều gây ra nhiều hệ lụy.
Để giữ dạ dày và đường ruột hoạt động ổn định, bạn nên kết hợp chế độ ăn khoa học, duy trì lối sống lành mạnh và sử dụng các giải pháp hỗ trợ từ thảo dược như IBS Tuệ Tĩnh. Đây chính là cách bền vững để bảo vệ hệ tiêu hóa của bạn.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
