Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn tiêu hóa mãn tính gây ra nhiều phiền toái như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón. Trong hành trình kiểm soát triệu chứng, nhiều người băn khoăn liệu chế độ ăn ít chất xơ có phải là lựa chọn tốt hay không.
Bài viết dưới đây PGS TS Dược Nguyễn Minh Chính – Nguyên Giám đốc Trung tâm nghiên cứu, Ứng dụng và Sản xuất Thuốc – Học Viên Quân Y – cố vấn chuyên môn của Dược phẩm Tuệ Tĩnh sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn vai trò của chất xơ và đưa ra tư vấn phù hợp với từng thể IBS cụ thể.
Sơ lược về hội chứng ruột kích thích (IBS)
Hội chứng ruột kích thích (Irritable Bowel Syndrome – IBS) là tình trạng rối loạn chức năng đường ruột mà không có tổn thương thực thể. Các triệu chứng thường gặp gồm:
- Đau hoặc co thắt bụng
- Đầy hơi, chướng bụng
- Tiêu chảy, táo bón, hoặc xen kẽ cả hai
- Cảm giác đi tiêu không hết
IBS không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Nguyên nhân gây IBS chưa rõ ràng, song có liên quan đến chế độ ăn, căng thẳng, thay đổi hệ vi sinh đường ruột…
Chất xơ là gì và có vai trò thế nào trong tiêu hóa?
Chất xơ là thành phần không tiêu hóa được trong thực phẩm có nguồn gốc thực vật.
Có hai loại chất xơ chính:
- Chất xơ hòa tan: Tan trong nước, tạo thành chất dạng gel, giúp làm mềm phân. Nguồn: yến mạch, táo, chuối, cà rốt, hạt lanh…
- Chất xơ không hòa tan: Không tan trong nước, giúp tăng khối lượng phân, kích thích nhu động ruột. Nguồn: cám, lúa mì, rau sống, các loại hạt…
Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong:
- Cải thiện nhu động ruột
- Cân bằng hệ vi sinh đường ruột
- Giảm cholesterol
- Ổn định đường huyết
Tuy nhiên, với người mắc IBS, việc bổ sung chất xơ cần được điều chỉnh tùy vào thể bệnh.
Chế độ ăn ít chất xơ có phù hợp với người bị IBS không?
Câu trả lời không đơn giản là có hay không, mà phải tùy thuộc vào loại IBS bạn mắc phải.
IBS với táo bón (IBS-C):
- Người mắc thể này thường thiếu chất xơ, dẫn đến phân khô cứng và khó đi tiêu.
- Chế độ ăn ít chất xơ không phù hợp với nhóm này.
Khuyến nghị: Tăng cường chất xơ hòa tan từ rau củ nấu chín, hạt chia, yến mạch, trái cây mềm để cải thiện tình trạng táo bón mà không gây kích thích ruột.
IBS với tiêu chảy (IBS-D):
- Bổ sung quá nhiều chất xơ, nhất là chất xơ không hòa tan, có thể khiến tình trạng tiêu chảy nặng hơn.
- Với nhóm này, chế độ ăn ít chất xơ tạm thời có thể hữu ích.
Khuyến nghị: Hạn chế chất xơ không hòa tan, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa như gạo trắng, chuối, khoai lang, và tăng dần chất xơ hòa tan khi triệu chứng giảm.
IBS thể hỗn hợp (IBS-M):
- Xen kẽ giữa táo bón và tiêu chảy, người bệnh cần linh hoạt điều chỉnh lượng chất xơ theo từng giai đoạn.
- Nên tham khảo bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng thực đơn phù hợp.
Những lưu ý khi điều chỉnh chất xơ cho người bị IBS
- Không loại bỏ hoàn toàn chất xơ khỏi khẩu phần ăn, vì điều này có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh và táo bón nghiêm trọng hơn.
- Tăng chất xơ từ từ, để ruột có thời gian thích nghi, tránh đầy hơi, chướng bụng.
- Ưu tiên chế biến chín: Nấu mềm rau củ giúp giảm tác động cơ học lên đường ruột, đặc biệt với người dễ bị đầy bụng.
- Kết hợp uống đủ nước: Nước giúp chất xơ hoạt động hiệu quả, nhất là chất xơ hòa tan.
Gợi ý một số thực phẩm phù hợp theo từng thể IBS
| Thể IBS | Nên ăn | Hạn chế ăn |
| IBS-C | Yến mạch, hạt chia, rau củ nấu chín, trái cây mềm | Bánh ngọt, thức ăn nhanh, thực phẩm tinh chế |
| IBS-D | Gạo trắng, chuối, cà rốt nấu chín, khoai lang | Bông cải xanh, rau sống, đậu, bắp |
| IBS-M | Tùy vào giai đoạn triệu chứng | Cần theo dõi phản ứng cá nhân |
Nên hay không nên ăn ít chất xơ khi bị IBS?
Chế độ ăn ít chất xơ có thể phù hợp tạm thời với một số thể IBS (như IBS-D), nhưng không phải là giải pháp lâu dài hay phù hợp cho tất cả. Điều quan trọng là hiểu rõ cơ thể mình thuộc nhóm nào, lắng nghe phản ứng của hệ tiêu hóa và điều chỉnh thực đơn sao cho phù hợp.
Việc tư vấn với chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa luôn là cách tốt nhất để xây dựng chế độ ăn cá nhân hóa, giúp kiểm soát IBS hiệu quả, không phụ thuộc vào thuốc.
Không chỉ điều trị triệu chứng, IBS Tuệ Tĩnh còn giúp cải thiện thể trạng, điều hòa tỳ vị, tăng sức đề kháng – những yếu tố then chốt để ổn định hệ tiêu hóa lâu dài. Với công thức độc quyền, IBS Tuệ Tĩnh đáp ứng tiêu chí “dùng thảo dược để điều chỉnh cơ địa”, nhờ đó giúp người bệnh cải thiện bệnh từ gốc thay vì chỉ kiểm soát triệu chứng. Chọn IBS Tuệ Tĩnh là bạn đang lựa chọn một giải pháp an toàn, tự nhiên và hiệu quả lâu dài trong việc chăm sóc hệ tiêu hóa – đặc biệt cho những ai đang khổ sở vì Hội chứng ruột kích thích và viêm đại tràng.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
