Hệ tiêu hóa là “cỗ máy xử lý” thức ăn quan trọng của cơ thể, đảm nhiệm vai trò từ tiêu hóa, hấp thu đến đào thải. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về các phần trong hệ tiêu hóa – đặc biệt là sự khác biệt giữa đường tiêu hóa trên và đường tiêu hóa dưới.
Hiểu đúng để nhận biết sớm các bệnh lý thường gặp, từ đó kịp thời xử lý và điều trị. Cùng PGS.TS.BS. TTUT.Nguyễn Quang Duật tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
-
Ăn nhiều ớt có gây đau dạ dày không? Sự thật khiến nhiều người bất ngờ
-
Thói quen nhịn vệ sinh lâu ngày: Âm thầm hủy hoại sức khỏe ruột
-
Mệt mỏi, stress lâu ngày: đừng xem thường hệ tiêu hóa đang kêu cứu!
Hệ tiêu hóa gồm những gì?
Hệ tiêu hóa bao gồm một chuỗi cơ quan bắt đầu từ miệng, đi qua thực quản, dạ dày, ruột non, ruột già (đại tràng), trực tràng và kết thúc ở hậu môn. Ngoài ra, còn có các cơ quan hỗ trợ tiêu hóa như gan, tụy, túi mật.
Các bác sĩ thường chia hệ tiêu hóa thành 2 phần:
- Đường tiêu hóa trên: từ miệng đến tá tràng.
- Đường tiêu hóa dưới: từ ruột non phần sau (hỗng tràng) đến hậu môn.
- Việc chia nhỏ này giúp dễ dàng xác định nguồn gốc triệu chứng (như đau bụng, tiêu chảy, nôn ói, xuất huyết…) và lựa chọn phương pháp chẩn đoán – điều trị phù hợp.
Đường tiêu hóa trên là gì? Gồm những cơ quan nào?
Đường tiêu hóa trên bao gồm
- Miệng
- Hầu họng
- Thực quản
- Dạ dày
- Tá tràng (phần đầu ruột non)
Vai trò
- Nghiền, tiêu hóa cơ học và hóa học thức ăn.
- Chuyển thức ăn xuống ruột non để tiếp tục tiêu hóa và hấp thu.
Triệu chứng thường gặp khi bị rối loạn
- Ợ hơi, ợ chua
- Buồn nôn, nôn mửa
- Đau vùng thượng vị (trên rốn)
- Khó nuốt, nghẹn khi ăn
- Xuất huyết tiêu hóa trên (nôn ra máu, phân đen)
Đường tiêu hóa dưới gồm những gì?
Đường tiêu hóa dưới bao gồm
- Phần sau ruột non (hỗng tràng, hồi tràng)
- Đại tràng (manh tràng, kết tràng lên, ngang, xuống, sigma)
- Trực tràng – hậu môn
Vai trò
- Tiếp tục hấp thu dưỡng chất, nước, muối khoáng.
- Tạo và đào thải phân ra ngoài.
Triệu chứng thường gặp
- Đau bụng dưới, đầy hơi
- Rối loạn đại tiện: tiêu chảy, táo bón, phân nát, đi ngoài nhiều lần
- Phân lẫn máu, nhầy
- Cảm giác đi ngoài không hết phân
- Xuất huyết tiêu hóa dưới (máu đỏ tươi trong phân)
Cách phân biệt nhanh triệu chứng giữa tiêu hóa trên và dưới
| Dấu hiệu | Tiêu hóa trên | Tiêu hóa dưới |
| Vị trí đau | Vùng thượng vị, ngực, sau xương ức | Vùng bụng dưới, hố chậu |
| Buồn nôn – nôn | Thường gặp (có thể nôn ra máu) | Ít gặp hơn |
| Rối loạn đại tiện | Hiếm gặp | Rất phổ biến |
| Tính chất phân | Phân đen như bã cà phê (máu tiêu hóa) | Phân có nhầy, máu tươi |
| Chẩn đoán nội soi | Nội soi dạ dày – tá tràng | Nội soi đại tràng – trực tràng |
Bệnh lý thường gặp ở đường tiêu hóa trên
🔹 Viêm dạ dày – tá tràng:
- Do vi khuẩn HP, stress, thuốc giảm đau, ăn uống không điều độ.
- Triệu chứng: đau thượng vị, buồn nôn, đầy hơi.
🔹 Trào ngược dạ dày thực quản (GERD):
- Do cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu.
- Gây ợ nóng, ợ chua, ho kéo dài, viêm họng mạn tính.
🔹 Loét dạ dày – tá tràng:
- Nếu không điều trị sớm có thể gây xuất huyết tiêu hóa trên hoặc thủng.
🔹 Ung thư thực quản, dạ dày:
- Giai đoạn đầu âm thầm, dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường.
Bệnh lý thường gặp ở đường tiêu hóa dưới
🔹 Viêm đại tràng:
- Có thể cấp hoặc mạn tính, gây đau bụng, đầy hơi, rối loạn đại tiện.
🔹 Hội chứng ruột kích thích (IBS):
- Không tổn thương thực thể nhưng gây rối loạn nhu động ruột, ảnh hưởng chất lượng sống.
🔹 Polyp đại tràng:
- Là tổn thương lành tính nhưng có nguy cơ tiến triển thành ung thư nếu không theo dõi định kỳ.
🔹 Ung thư đại trực tràng:
- Là một trong những loại ung thư đường tiêu hóa phổ biến nhất, đặc biệt ở người sau 50 tuổi.
Khi nào nên khám tiêu hóa trên hoặc dưới?
Nên khám tiêu hóa trên nếu bạn có:
- Ợ chua, nóng rát thượng vị
- Nôn ra máu, phân đen
- Khó nuốt, buồn nôn kéo dài
Nên khám tiêu hóa dưới khi xuất hiện:
- Rối loạn đại tiện kéo dài (>2 tuần)
- Phân lẫn nhầy máu, tiêu chảy táo bón xen kẽ
- Đau bụng dưới không rõ nguyên nhân
Giải pháp hỗ trợ bảo vệ toàn bộ hệ tiêu hóa – từ trên xuống dưới
Một hệ tiêu hóa khỏe mạnh cần sự ổn định nhu động ruột, cân bằng hệ vi sinh và niêm mạc ruột được bảo vệ tốt. Trong đó, đường tiêu hóa dưới như đại tràng rất dễ bị ảnh hưởng bởi stress, thức ăn khó tiêu, thuốc kháng sinh…
IBS Tuệ Tĩnh là sản phẩm được phát triển dựa trên bài thuốc y học cổ truyền, kết hợp hiện đại hóa trong bào chế, giúp:
- Ổn định nhu động ruột, hỗ trợ cải thiện tiêu chảy, táo bón.
- Bảo vệ niêm mạc ruột, hỗ trợ giảm đau, đầy hơi, khó chịu bụng.
- Hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột – nền tảng của hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Phù hợp với người bị:
- Viêm đại tràng co thắt (IBS)
- Viêm đại tràng mạn
- Rối loạn tiêu hóa chức năng
👉 Sử dụng thường xuyên giúp nâng cao chất lượng sống, cải thiện các rối loạn tiêu hóa đường dưới một cách an toàn, tự nhiên.
Việc phân biệt rõ đường tiêu hóa trên và dưới không chỉ giúp bạn hiểu rõ cơ thể mình hơn, mà còn hỗ trợ phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh lý nguy hiểm, từ đó điều trị hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, đừng quên xây dựng chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học và sử dụng sản phẩm hỗ trợ như IBS Tuệ Tĩnh để bảo vệ hệ tiêu hóa của bạn từ gốc đến ngọn.
Liên hệ ngay tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website để đặt hàng ngay nhé!
