Từ nôn nhiều đến trào ngược: Khi tâm vị bị hở

Hở tâm vị – “cánh cửa” lỏng lẻo giữa dạ dày và thực quản

Tâm vị là phần cơ vòng nằm ở vị trí nối giữa thực quản và dạ dày, có nhiệm vụ đóng kín sau khi thức ăn đi xuống dạ dày, ngăn không cho axit và thức ăn trào ngược trở lại. Khi cơ này yếu hoặc không đóng chặt, ta gọi là hở tâm vị (hay suy cơ thắt thực quản dưới).

Hở tâm vị giống như cánh cửa không khóa chặt – bất kỳ lúc nào áp lực trong dạ dày tăng, axit và thức ăn có thể “vượt rào” lên thực quản, gây trào ngược dạ dày – thực quản kèm các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua, buồn nôn, đau tức ngực.

• Sự thật về nước ngọt có ga và tác hại với dạ dày ít ai nói

• Tại sao thường xuyên đau bụng sau khi ăn?

• Vừa ăn vừa xem điện thoại – lý do khiến dạ dày càng ngày càng yếu

Nôn nhiều – nguyên nhân âm thầm gây hở tâm vị

Việc nôn ói không chỉ làm mất nước, mất điện giải mà còn tạo áp lực đột ngột và mạnh mẽ lên cơ thắt thực quản dưới. Khi tình trạng này diễn ra lặp đi lặp lại, cơ này dễ bị giãn và yếu dần, dẫn tới hở tâm vị.

Các tình huống dễ gây hở tâm vị do nôn nhiều gồm:

• Nôn kéo dài do viêm dạ dày, loét dạ dày – tá tràng
• Nôn nghén nặng khi mang thai (hyperemesis gravidarum)
• Nôn do ngộ độc thực phẩm hoặc virus đường ruột
• Nôn nhiều sau phẫu thuật vùng bụng hoặc dùng thuốc kích thích nôn
• Rối loạn ăn uống (như bulimia) gây nôn chủ động thường xuyên
• Áp lực nôn càng lớn và xảy ra càng nhiều lần, nguy cơ hở tâm vị và trào ngược càng cao.

Khi hở tâm vị dẫn đến trào ngược – vòng luẩn quẩn khó dứt

Một khi tâm vị đã bị hở, cơ chế ngăn trào ngược gần như mất tác dụng. Thức ăn, dịch vị, thậm chí cả dịch mật từ dạ dày có thể đi ngược lên thực quản bất cứ lúc nào, đặc biệt là sau ăn hoặc khi nằm.

Các triệu chứng thường gặp khi trào ngược do hở tâm vị:

• Ợ chua, ợ nóng, nóng rát ngực
• Buồn nôn, nôn khan hoặc nôn ra dịch chua
• Cổ họng vướng, ho kéo dài, khàn tiếng
• Đau tức ngực, dễ nhầm với bệnh tim
• Hôi miệng, vị đắng hoặc chua trong miệng

Điều đáng lo là nếu không điều trị, axit trào ngược sẽ làm viêm loét thực quản, hẹp thực quản, thậm chí tăng nguy cơ ung thư thực quản.

Những yếu tố làm tình trạng hở tâm vị nặng hơn

Ngoài nôn nhiều, một số yếu tố khác cũng khiến cơ thắt thực quản dưới yếu đi hoặc chịu áp lực lớn hơn:

• Béo phì, thừa cân: tăng áp lực trong ổ bụng
• Mang thai: tử cung lớn chèn ép dạ dày
• Thói quen ăn uống không khoa học: ăn quá no, ăn xong nằm ngay
• Uống nhiều rượu bia, cà phê, nước có ga: làm giãn cơ thắt thực quản
• Hút thuốc lá: giảm trương lực cơ vòng và tăng tiết axit dạ dày

Chẩn đoán hở tâm vị và trào ngược

Bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp:

• Nội soi tiêu hóa: đánh giá mức độ viêm loét và tình trạng cơ thắt thực quản
• Đo áp lực thực quản: kiểm tra sức đóng mở của cơ thắt dưới
• Đo pH thực quản 24 giờ: xác định mức độ trào ngược axit
• Chụp X-quang có uống thuốc cản quang: quan sát cấu trúc tâm vị

Cách giảm trào ngược khi bị hở tâm vị

Thay đổi thói quen ăn uống

• Ăn ít một, chia thành nhiều bữa nhỏ
• Tránh ăn quá no hoặc ăn sát giờ ngủ
• Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay, chua, rượu bia, cà phê, socola, nước ngọt có ga
• Tăng cường rau xanh, trái cây ít axit (chuối, đu đủ chín, lê)

Điều chỉnh tư thế và sinh hoạt

• Không nằm hoặc cúi gập người ngay sau ăn
• Nâng cao đầu giường khi ngủ 10–15 cm để giảm trào ngược ban đêm
• Giảm cân nếu thừa cân, tránh mặc quần áo bó chặt vùng bụng

Điều trị y tế khi cần thiết

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng histamin H2: giảm tiết axit
• Thuốc tăng vận động tiêu hóa: giúp dạ dày làm việc hiệu quả hơn
• Phẫu thuật: áp dụng cho trường hợp hở tâm vị nặng, không đáp ứng với điều trị nội khoa

Hỗ trợ từ thảo dược – bảo vệ hệ tiêu hóa lâu dài

Ngoài điều chỉnh lối sống và điều trị theo chỉ định, bạn có thể kết hợp sử dụng các sản phẩm thảo dược hỗ trợ tiêu hóa, giảm trào ngược và bảo vệ niêm mạc đường ruột.

IBS Tuệ Tĩnh là một giải pháp tiêu biểu, được bào chế từ các dược liệu Đông y như:

• Bạch truật – kiện tỳ, giúp tiêu hóa khỏe hơn
• Hoàng liên – thanh nhiệt, giảm viêm
• Mộc hương – giảm đầy hơi, buồn nôn
• Cam thảo – làm dịu và bảo vệ niêm mạc thực quản – dạ dày

Công dụng:

• Hỗ trợ giảm buồn nôn, ợ hơi, ợ chua do trào ngược và hở tâm vị
• Giúp ổn định nhu động ruột, giảm triệu chứng của hội chứng ruột kích thích
• Bảo vệ và phục hồi niêm mạc tiêu hóa

Kết hợp IBS Tuệ Tĩnh với chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý sẽ giúp giảm khó chịu, cải thiện chức năng tiêu hóa và hạn chế nguy cơ tái phát trào ngược.